Montaj hatlarını dengelemenin basit bir iş sanıldığı Türkiye Sanayisinde genellikle yeni mezun mühendisler veya stajyer mühendis adaylarına ellerine kronometreler verilerek sahaya inmeleri söylenir ve ölçümler yapılarak toplanan birçok veri, ya yanlış ve eksik olarak analiz edilir ya da işlendiği formlarda saklı kalarak hiç kullanılmadan çöp oluverir.
Burada analizi yapan mühendisin kalifiye olmayışından çok bu işe verilen önem ve ciddiyetsizliktir benim dikkat çekmek istediğim. Elbette zaman ölçümünü yeni bir mühendis yapabilir; ancak bunun sistematiğini ve ciddiyetini anlamamış, bu işin detaylarının kavramamış yöneticilerin varlığında metod mühendislerinden – tecrübeli ya da yeni mezun- harikalar yaratmalarını beklemek ancak boş bir hayal olabilir.
Öncelikle işin ciddiyetini kavramadan, hat dengesini kurmanın sürekli akışın temeli olduğunun farkına varmadan, hele hele israfları görmenin yolunun zaman etüdünden geçtiğini anlamadan bu olguyu özümsemek imkansızdır.
Yamazumi (Hat Dengesi)’nin temel mantığı müşterinin istediği ürünü; sürekli akış halinde, israfa mahal vermeden, müşteri isteklerine uygun şekilde ve müşterinin istediği tempoda üretebilmekte yatar.
Sürekli akış halinde bir ürünü üretebilmek için üretim proseslerindeki israfı görmek gereklidir. İsrafları görmenin en etkili yolu ise zaman etüdüdür. Dolayısıyla zaman etüdü ciddiyetle ve kararlılıkla yapılmadan hat dengesini yapmak imkansızdır. Bizde genellikle zaman etüdü bir anarya olarak görüldüğü için pek bir ciddiyetsiz yapılır ve toplanan veriler yuvarlanarak gerçek ortamdan uzaklaşılır. Diğer bir sorun ise zaman ölçümlerinin içerisinde boğularak odaktan uzaklaşmaktır. Gereğinden fazla detaylandırılan ölçümler içinde kaybolan metod mühendisleri sonlara doğru ister istemez bıkarak ölçümleri saptırmak zorunda kalmaktadırlar. İkisinin arasını bulmak gerekir. Ölçümü ideale yakın şekilde ne çok laubali ne de abartılı bir disiplin ile yapmak en iyisidir.
Müşteri isteklerine uygun üretim yapabilmenin yolu ise müşteri özelliklerine uygun şekilde üretimi uyumlandırmaktan geçer. Bunun anlamı ise model değişimlerini ve montaj hattı içerisindeki ürün karmasını iyi ayarlamaktır. Karışık modelli montaj hatları müşteri isteklerine daha kolay cevap verebilmek için ortaya çıkmıştır. Tek tip model üretiminden çoklu modele geçiş yapabilmek için ürünlerin cevrim zamanları oldukça önemlidir.Bunun için hat dengelerini düzgün kurmak gereklidir. Küçük partilerle sık model değişimi ile üretim yapmak hem müşteri isteklerindeki değişimlere uyumlanmayı hem de daha az stokla üretim yapabilmenin önünü açar.
Müşteri isteklerinin bir diğer anlamı ise kaliteli üretebilmekten geçer. Müşterinin beklentilerini karşılamayacak olan ürün üretmek Değer ilkesine aykırıdır. Bu yüzden montaj hatlarında Poka Yoke araçları, yerinde kalite kavramları önem kazanmaktadır. Proses kaizenler gerek prosesin kabiliyeti müşteri isteklerine uygun üretim yapabilmek için geliştirilmeli; gerekse prosesteki israfları azaltamak açısından irdelenmelidir. Kalite problemi yaşayan hatlarda kurulacak andon sistemleri ile problemleri mutlaka ortaya çıkarıp tekrarını önlemek gerekir.
Müşterinin istediği tempoda üretmenin manası ise takt zamanı ile uyumlu montaj hattı çevrim zamanıdır. Takt zamanının altında üretmek müşterinin isteğinden fazlasını üretip stokta bekletmek; takt zamanının üstünde üretmek ise müşterinin istediği tempodan yavaş üreterek müşteriyi bekletmek veya takt zamanının altınfa üretip stoklayarak müşteriyi “sözde” memnun etmektir. Müşteri isteğine birebir uyumun yolu ise takt zamanı ile senkronize üretim yapabilen montaj hatlarından geçer.
Takt zamanı ile birebir uyum sağlamanın en önemli yolu ise “standart iş”tir. Standart iş zaman etüdü ile düzgün bir şekilde analiz edilmiş olan proseslerde uygulanabilir. İş adımları tanımlanmış, hareketleri 7 israfa göre irdelenmiş olan proseslerin, kaizenler ile sürekli iyileştirilmesi sağlanarak çevrim zamanı kısaltılmaya çalışılır. Böylece aynı iş, daha az işgücü ile yapımış olur. Standart iş proseslerde iyileştirmenin ön koşuludur ve proses kararlılığı için oldukça önemlidir.
Proses kararlılığı düşük olan standart iş koşulları yeterince sağlanmamış, kaizen mantığından uzak şekilde israflardan arındırılmamış proseslerde hat dengesi kurmak sadece bir hayalden ibarettir. “Üç maymunu oynayarak” zaman etüd formları doldurarak bir yere gitmek imkansızdır. Hat Dengesi kurmak ciddiyet ve sistematik gerektiren bir konudur. Sanıldığı kadar basit bir Yalın Araç değildir. Birçok Yalın Araç’ı içinde bulunduran ve kültür ile entegre olması gereken bir konudur.
Bu konunun sistematiğini öğrenmek ve işletmenizde başarı ile uygulamak istiyorsanız, sizleri Yalın Enstitü‘nün Yamazumi-Montaj Hattı Dengeleme Simulasyonu‘na bekliyorum. Bu simulasyon sayesinde yukarıda anlattıklarımı uygulamalı olarak yaşayacak, ve bu konuyu tüm detayları ile öğreneceksiniz. Geçtiğimiz yıl tarafımdan geliştirilen ve bir yıldır Yalın Enstitü’nün eğitimlerinden biri olan bu simülasyon; Yalın Araçlardan Yamazumi‘yi çeşitli uygulamalar ve örnekler ile kavratarak şirketinizde uygulama kolaylığı sağlıyor.
En son 8 Aralık 2012 tarihinde kayıtları 1 hafta önceden dolan Yamazumi Simulasyonunu 22 Aralık 2012 Cumartesi günü yoğun ilgi üzerine tekrar organize ediyoruz. Taksim Elite World Otel‘de gerçekleştireceğimiz organizasyon ile ilgili detaylı bilgilere Yalın Enstitü‘nün ilgili sayfasından ve Yalın Danışman blog sayfasından ulaşabilirsiniz. Böylece hem bu kadar yazıp çizdiklerimi eğitim çerçevesinde dinlemiş olursunuz; hem de ben siz Yalın Meraklıkları ile tanışma imkanı bulmuş olurum.
Kayıt için Yalın Enstitü Derneği‘nden Yasin Demirkaya (yasind@lean.org.tr, 0212 271 8451 – 0532 224 5505) ile irtibata geçebilirsiniz. Kayıt yaptırmayı düşünenler ile Cumartesi günü Elite World Taksim’de Yamazumi Simulasyonu’nda birlikte olmak dileğiyle…
Sevgiler
CY
